De thuismoeder heeft ook een volle agenda

Lang voor de huidige tradwife hype, had je al de huisvrouw en thuismoeder.

In 2008 verscheen onderstaand artikel in Trouw, waarvoor ik ook geïnterviewd werd.

Hester Otter in Trouw 08 -03-2008

De Thuismoeder

Droogt de carrière van een thuisblijfmoeder op samen met de vingerverfwerkjes van haar kinderen? Of doe je ook aan zelfontplooiing als je de volgende generatie klaarstoomt voor de maatschappij?

Thuisblijfmoeders verdedigen het moederschap als bewuste én bevredigende keuze. Het beeld van de uitgebluste huisvrouw, die haar loopbaan moedwillig laat versloffen om voor haar kinderen te zorgen, moet eraan.

Ze zetten zich af tegen powervrouwen als publiciste Heleen Mees, die gruwt van het beeld van moeders achter de kinderwagen, alsof ze al van de maatschappelijke ladder zijn gevallen nog voordat ze een enkele tree konden beklimmen.

Herwaardering huiselijke deugden

Fleur Jurgens, journalist en filosoof, is één van hen. Ze schreef onlangs het boek ’Leve de burgertrut’, een pleidooi voor het moederschap – hoewel een deeltijdbaan erbij ook prima is. Ze pleit voor een herwaardering van huiselijke deugden als ’kinderzorg’ en ’wederkerigheid van taken, rechten en plichten’. „Ik zie een minachting voor het moederschap, dat beschouwd wordt als een lastig obstakel voor arbeidsparticipatie. (...) Het is tijd om de burgertrut met haar ’benepen’ gezinswaarden nu eens één keer te verdedigen”, schrijft Jurgens.

Sommige mensen begrepen niks van haar boodschap, vertelt ze. Malou van Hintum, die het boek recenseerde voor de Volkskrant, eindigde haar bespreking met: ’Het boek krijgt dan ook de hilarische afsluiting die het verdient: Gezinsherstel is volksherstel. Chapeau, Fleur Jurgens. Een pracht van een parodie’. Jurgens kijkt een beetje ongelukkig. „De recensent dacht dat het een grap was. Terwijl ik het toch echt serieus meen.”

Moeders hebben het tij niet mee. Financiële afhankelijkheid kan je de kop kosten bij echtscheiding of het overlijden van je partner. Of je valt in een pensioengat. Ook help je niet mee om de gevolgen van de vergrijzing tegen te gaan en je belemmert je eigen carrière. „Ik heb meer moeite met de grote groep inactieven, zo’n twee miljoen in Nederland. Bijvoorbeeld de vijftig-plussers, de pensionado’s die inactief zijn. Als je de hele dag winkelt op de P.C. Hooftstraat, is dat ook een slechte manier om het glazen plafond te doorbreken, maar als vrouwen hun tijd en geld dan willen besteden aan de zorg voor hun huishouden of kinderen, is het opeens problematisch.”

Jurgens vindt het dom om te denken dat vrouwen massaal thuis blijven als een kind geboren is. „Bijna 95 procent van de hoogopgeleide vrouwen blijft werken en zes procent stopt tijdelijk. Nederland heeft het grootste aantal werkende moeders van Europa, volgens recent onderzoek van het Sociaal Cultureel Planbureau. Misschien wel dankzij de zo vaak als achterlijk gekenmerkte cultuur hier, die ruimte biedt om in deeltijd te werken. In Italië stoppen veel meer vrouwen met werken als zij kinderen krijgen. Fulltime werken is daar nog steeds de maatstaf.”

Er hangt een prijskaartje aan als je je baan opzegt, vindt Nicole Orriëns, psychologe en thuisblijfmoeder van vijf kinderen in de leeftijd van vier tot twaalf jaar. „Omdat de maatschappij de opvoeding van kinderen niet als ’werk’ ziet, denk ik dat ik met mijn keuze om thuis te blijven, mijn kansen op een carrière heb geschaad.”

Maar waarom zou je alleen carrière op je werk kunnen maken, vraagt ze zich af. „Ik vind het gebrek aan waardering voor deze vorm van werk onterecht. In plaats van een gat in je cv, zou een periode fulltime moederen juist een aanbeveling moeten zijn. Zo iemand is zeer flexibel, kan goed op onverwachte situaties inspelen, is stressbestendig, besluitvaardig, vlot en een goede organisator.”

Wie in de agenda van Orriëns kijkt, ziet een strak werkschema. In arbeidstermen omschrijft ze haar bezigheden, inclusief een wekelijks werkoverleg met collega-moeders. ,,We bespreken hoe het met onze kinderen gaat, waar we tegen aan lopen en hoe we daarmee om kunnen gaan.” Acht keer per dag wandelt ze – heel bewust – met de kinderen van en naar school. „Zodat ze de dagelijkse beweging meepakken en ook even kunnen afkicken van school.”

Geen thuisblijfmoeder 'in de pure zin van het woord'

Orriëns is geen thuisblijfmoeder in de pure zin van het woord: ze is thuis, maar werkt wel aan haar eigen ontwikkeling – en niet alleen als moeder voor haar kinderen. Op haar website www.hetmoederfront.nl kunnen andere moeders terecht voor informatie en contact met soortgenoten. De eerste verwelkoming wekt de indruk dat het een gezelligheidsclub is (’de koffie staat al voor je klaar!’) maar de boodschap op de site is serieus: het werk dat moeders doen, buitenshuis en binnenshuis, heeft sociale en economische waarde.

„Mensen vragen vaak: ’Werk je er ook nog bij?’ Dat vind ik erg kenmerkend voor de algemene attitude. Zorg geldt niet als werk, maar als ’niets doen’ of ’thuis zitten’. Ik antwoord altijd: ’Ja, ik werk thuis’. Ik erger me soms wel aan de onderliggende veronderstelling dat arbeid alleen werk is als het wordt betaald. Moeders hebben dat zelf ook overgenomen. Ik hoor veel vrouwen zeggen dat ze ’niet werken’.”

Orriëns stimuleert vrouwen op haar site om aan de slag te gaan – en daarvoor hoeft het thuisblijfmoederschap niet opgeofferd te worden. „Thuisblijfmoeders pionieren. Er zijn geen regels, geen structuren, geen functieomschrijvingen. Je creëert je eigen werk, je eigen dag, je eigen leven.” Door thuis te zijn, moet je jezelf juist ontplooien, vindt Orriëns. „Dit pionierselement spreekt me erg aan. Ik vind het zeer kort door de bocht als mensen stellen dat zelfontplooiing alleen mogelijk is in een betaalde baan.”

Het is onzinnig om te stellen dat vrouwen die ’kleine baantjes’ hebben of thuis zijn, zichzelf de kans op zelfontplooiing ontnemen, zegt Fleur Jurgens. „Veel mensen hebben geen leuke baan en zouden dat werk absoluut niet fulltime willen doen. Zelfontplooiing is maar voor zo’n klein elitair groepje weggelegd.”

Waarom moeten vrouwen top bedrijfsleven bereiken?

Als steeds meer vrouwen thuis blijven of een kleine deeltijdbaan nemen, verdwijnen ze steeds meer uit het publieke veld. Toppers in het bedrijfsleven hoef je onder hen niet te zoeken. Maar daar ligt Jurgens niet wakker van. „Waarom zouden we ernaar streven om de top van het bedrijfsleven te bereiken? Er is maar een heel klein percentage van de mannen en vrouwen die dat bereikt en wil bereiken.” Een samenleving met maar weinig zichtbare vrouwelijke helden op topposities is niet zo’n probleem, vindt ze. ,,Het is maar net wat de samenleving belangrijk vindt. De keerzijde van het feministische gedachtengoed is namelijk dat een kwart van de hoogopgeleide vrouwen geen kinderen meer krijgt. Ook het aantal echtscheidingen is enorm toegenomen. De top bereiken vind ik echt niet zaligmakend. Het kan zelfs veel zaligmakender zijn om thuis te zijn als je kinderen uit school komen.”

Goede opvoeding = belemmering zelfontplooiing

Het is vloeken in de feministische kerk, maar het irriteert Jurgens dat het hoogste goed, een goede opvoeding van de volgende generatie, vaak wordt gezien als een belemmering van zelfontplooiing. Kinderen opvoeden betekent nu eenmaal dat er offers moeten worden gebracht, door zowel vader als moeder. „Niet alleen vrouwen moeten ’inleveren’. Veel mannen sloven zich enorm uit om hun gezin financieel te kunnen onderhouden.”

Geboren in de jaren zeventig, heeft Jurgens de gevolgen gezien van de ouders die het najagen van het eigen geluk centraal stelden. „Er kwamen stiefkinderen, een nieuwe partner. Uiteindelijk zijn die ouders die zich zonodig moesten ontplooien er niet veel gelukkiger op geworden”, aldus Jurgens. „Ik kom steeds meer mensen van mijn generatie tegen die inzien dat geluk niet uitsluitend bestaat uit het bevredigen van de eigen behoeftes, maar dat je juist bepaalde offers moet brengen om gelukkiger te kunnen worden.”

Thuismoeder nawoord

Bovenstaand artikel is nog steeds zeer actueel. Helaas is het beeld van een thuismoeder die 'niets' doet nog net zo gangbaar. Het tradwife fenomeen leidt tot opgetrokken wenkbrauwen, en wordt zelfs ronduit in een kwaad daglicht gezet door de bewering dat het verwant is met rechts-extremistische ideeën.

Frappant vind ik de omschrijving van mezelf in het artikel: ik word 'geen thuisblijfmoeder in de pure zin van het woord' genoemd. De reden? Omdat ik mezelf nog ontwikkel.

Duidelijker wordt het vooroordeel over thuismoeders/thuisblijfmoeders niet!