'Altijd wat' over emancipatie, arbeidsparticipatie en feminisme

Altijd wat is is een actueel magazine van de NCRV. In de uitzending van dinsdag 30 juli 2013 een reportage over emancipatie, arbeidsparticipatie en feminisme. De uitzending bestaat uit drie delen.

1. Genderneutrale opvoeding in Zweden

In Zweden is een trend gaande waarin genderneutrale opvoeding centraal staat. Er is zelfs een speciaal woord gecreëerd: 'hen' om woorden als 'hij' en 'zij' te vervangen. Zo komt er een vader aan het woord die niet wil zeggen of zijn kinderen een jongen of een meisje zijn, omdat hij dat niet relevant vindt. De Nederlandse Dick Swaab stelt echter dat al tijdens de zwangerschap de hersenen van jongens en meisjes zich verschillend ontwikkelen, en dat verschillen aangeboren zijn.

2. Vrouwelijke arbeidsparticipatie in Nederland

De bekende cijfers worden van stal gehaald, over te weinig vrouwen aan de top, en het hoge percentage vrouwen dat 'slechts' parttime buitenshuis werkt. De centrale vraag wordt weinig neutraal geformuleerd: 'Als vrouwen massaal afhaken, wat gaat er dan mis?' Aan het woord komen o.a. Jet Bussemaker, econoom Lans Bovenbergen en docente seksegelijheid Kaouthar Darmoni.

In plaats van of-of moet het en-en worden

Alledrie pleiten voor een cultuuromslag, zodat zorg en arbeid makkelijker gecombineerd kunnen worden. Volgens Lansbergen lopen de verschillende levensfases nu veel meer door elkaar: er is niet langer een strikte scheiding tussen periodes als opleiding, carrière maken, pensioen. Bedrijven moeten daarom met hun tijd meegaan, en ruimte maken voor een nieuwe invulling van arbeid.

Meer ruimte voor vrouwelijke waarden

Kaouthar Darmoni vindt dat Nederlandse vrouwen proberen zich te voegen naar de mannelijke norm: presteren als mannen, en zich gedragen als mannen. Het mannelijke is tot norm verheven. Zij pleit voor meer vrouwelijke waarden op de werkvloer.

Kaouthar Darmoni is een alleenstaande moeder, en werkt fulltime buitenshuis. Ze vindt de combinatie kind-baan 'zeer uitdagend'. Enerzijds wil ze veel tijd met haar kind doorbrengen want hij is haar 'nummer één', anderzijds geniet ze ook van haar werk. Opvallend is haar verontwaardiging over de vier jaar waarin ze als docent weinig publiceerde, en daardoor niet in aanmerking kwam voor promotie.

'Ik wilde mijn kind niet in de crèche dumpen.'

Kaouthar: 'Ik wilde van het moederschap genieten, mijn kind niet in de crèche dumpen. Dus dan had ik zogenaamd vier jaar gat in mijn cv voor publicatie. En ik krijg die promotie niet. Ik word gestraft!'

Kaouthar vindt dit vrouw- en moederonvriendelijk. Maar als publicaties een voorwaarde zijn voor promotie, kun je dan wel van 'straf' spreken als je die publicaties niet hebt gedaan? Haar verontwaardiging weerspiegelt een instelling van 'having it all'. Ook Bussemaker en Lansbergen pleiten voor en-en. En kinderen, én een bloeiende carrière. Keuzevrijheid heb je niet nodig, want je kíest niet.

3. Interview met Opzij hoofdredacteur Margriet v.d. Linden

Margriet v.d. Linden gaat stoppen als hoofdredacteur bij de Opzij. Het interview speelt zich af in het dorp waar ze opgroeide, en gaat o.a. over Heleen Mees die recent in diskrediet kwam.

Conclusie

'Altijd wat staat stil waar anderen doorhollen, en gaat verder waar anderen ophouden.' Zo begint de documentaire veelbelovend.

Je zou daarom een vernieuwende insteek verwachten, maar dat is niet het geval. Voor de zoveelste keer wordt geconstateerd dat Nederlandse vrouwen massaal parttime buitenshuis werken, en dat dit slecht zou zijn voor de emancipatie.

Wel verfrissend is de oproep van Kaouthar Darmoni voor meer waardering voor vrouwelijke waarden. Maar die waardering wordt wel meteen weer gekoppeld aan arbeidsparticipatie. En ook Lansbergen constateert dat vrouwen moeten leren om niet tevreden te zijn met 'alleen maar achter een kinderwagen aanlopen.' Denigrerender kan het zo ongeveer niet.

Als er daadwerkelijk meer waardering moet komen voor vrouwelijke waarden, waarom geldt die waardering dan niet voor het werkgebied van zorg en opvoeding?