Het Verwende Kind Syndroom: symptoom van deze tijd?

Nederland heeft er weer een nieuw syndroom bij. Alsof er nog niet genoeg etiketten waren, zoals PDD-NOS, autisme, Asperger, dyslexie en dyscalculie, is er nu ook het Verwende Kind Syndroom. Sterker nog: menige diagnose zou onjuist zijn en eigenlijk Het Verwende Kind Syndroom moeten zijn!

Het Verwende Kind Syndroom

Willem de Jong, werkzaam op de afdeling Training & Ontwikkeling bij Gedragpunt, zette dit syndroom op de kaart met zijn boek met de gelijknamige titel: Het Verwende Kind Syndroom. De Jong, met ruim 30 jaar ervaring in het speciaal onderwijs, heeft een duidelijke boodschap:

Er groeit momenteel een generatie op die door hun ouders tomeloos verwend wordt.

Dat leidt tot vervelende kinderen die ten onrechte menen dat de hele wereld om hen draait, en later tot volwassenen die niet tegen een stootje kunnen en nog steeds denken dat ze het centrum van het universum zijn. Doordat ze er voortdurend mee worden geconfronteerd dat dit niet zo is, hebben dergelijke volwassenen grotere kans op depressieve en angstklachten. De moraal van het verhaal is duidelijk: als je je kind verwent bewijs je daar niemand een dienst mee. De maatschappij niet, je kind niet, en jezelf uiteindelijk ook niet. Ook al kan op dat moment ‘je kind z’n zin geven’ de makkelijkste oplossing lijken. Dan ben je immers van het gezeur af?!

Ontwikkelingstaken en Opvoedtaken

Tijdens hun ontwikkeling tot volwassene moeten kinderen een aantal zogenaamde ontwikkelingstaken volbrengen. En uit die ontwikkelingstaken vloeien de opvoedtaken van de ouders voort. Zo moet je als moeder je 12-jarige zoon bijvoorbeeld niet meer zijn vergeten broodtrommeltje nabrengen, of de veters van je 7-jarige kleuterzoon nog voor hem of haar strikken. Daarmee belemmer je je kind bij de ontwikkelingstaken die bij die leeftijdsfase horen. Door je kind de ruimte te geven dingen zélf te doen die passen bij zijn leeftijd, stimuleer je zijn ontwikkeling. Dat leren zal niet zonder slag of stoot gaan, maar ook dat is goed voor je kind: zo leert hij met frustratie om te gaan. Durf je kind z’n eigen boontjes te laten doppen — dat is het devies.

Drie soorten van verwennen

Voor de ouders die opgelucht denken: ‘Gelukkig, mijn kind krijgt niet altijd de nieuwste speeltjes, dus ik verwen niet’ — juich niet te vroeg. Willem de Jong onderscheidt namelijk meerdere manieren van verwennen! En ook al maak je je misschien niet schuldig aan materiële verwenning, wellicht doe je ongewild wel aan pedagogische of affectieve verwenning! En al deze vormen van ‘problematische verwenning’ zijn volgens de Jong een vorm van verwaarlozing.

Alweer een syndroom…

Wanneer een boek in een snel tempo aan haar derde druk toe is dan schept dat positieve verwachtingen. Maar hoewel de vormgeving van het boek fraai is, met glanzende bladzijden stelt de inhoud toch enigszins teleur. Willem de Jong heeft een boodschap te vertellen. En zo’n boodschap komt natuurlijk nog beter over wanneer je wetenschappelijk bewijs hebt voor je stelling. En dus bedient de Jong zich van veel verwijzingen en voorbeelden van wetenschappelijk onderzoek die het idee van Het Verwende Kind Syndroom ondersteunen.

Wetenschappelijke ondersteuning van Het Verwende Kind Syndroom

De nietsvermoedende lezer wordt telkens geconfronteerd met namen van mensen die iets over het onderwerp gezegd hebben. Bijvoorbeeld James Fogarty. Maar de Jong zegt er niet bij wie die James Fogarty dan wel is, waardoor je als lezer niet weet hoe je diens bijdrage moet plaatsen. Het is alsof je op een verjaardagsfeestje bent en iemand tegen je zegt:

‘De wereld gaat naar z’n grootje. Piet zegt het ook!’

Als je geen idee hebt wie Piet is, dan is het lastig om te weten of je je zorgen moet gaan maken. In zo’n geval helpt het als je bijvoorbeeld weet dat Piet minister-president is, of de groenteboer op de hoek. Soms noemt de Jong niet eens namen, en komt hij pardoes met lange citaten. Het ene moment lees je De Jongs mening, en het volgende moment zit je ineens midden in iemand anders’ tekst. Het is prachtig dat Willem de Jong zich uitvoerig gedocumenteerd heeft voor dit boek, maar zijn Zijn bronvermelding en toelichting op citaten kunnen duidelijker en consistenter.

Tegenstrijdigheden in Het Verwende Kind Syndroom

Tot twee keer toe constateert de Jong dat zorg over ‘de jeugd van tegenwoordig’ van alle tijden is, en dat dit uiteindelijk altijd onterecht bleek.’ Een relativerend geluid, maar vervolgens pakt hij uit met wat er tegenwoordig allemaal misgaat met de opvoeding van de jeugd. Het ene moment betoogt hij dat opvoeden ‘niet zoveel bemoeienis vergt als sommige ouders denken’, terwijl hij op de volgende pagina juist een hele waslijst met adviezen geeft. Enerzijds pleit hij voor meer vertrouwen in de ouderlijke intuïtie en verstand, anderzijds pleit hij voor meer kennis van opvoedtaken die dan door experts worden aangereikt. Om er enigszins onheilspellend aan toe te voegen: ‘Je kunt een kind tenslotte maar één keer opvoeden.’

Conclusie

In de hoos van opvoedkundige boeken springt Het Verwende Kind Syndroom eruit door de prikkelende titel. Maar eigenlijk is het gewoon het zoveelste opvoedboek. Willem de Jong erkent dit zelf ook, en schrijft:

‘Het is waar dat er vanuit de ‘deskundigenhoek’ een vloedgolf aan raadgevingen, goed bedoelde adviezen en tips over de ouders wordt uitgestort. Ook dit boek doet daaraan mee. Leidraad is echter: gezond verstand!’

Dat laatste ben ik helemaal met hem eens. Lees Het Verwende Kind Syndroom met je verstand. Het verband tussen ontwikkelingstaken van het kind, en de daaruit voortvloeiende opvoedtaken van de ouders, is duidelijk en inzichtelijk en biedt ouders houvast bij de opvoeding. De Jong houdt ouders een spiegel voor die uitnodigt tot reflectie op hun eigen opvoedstijl.

Tegelijkertijd lijkt De Jong zich zelf ook schuldig te maken aan wat je het ‘Expert Syndroom’ zou kunnen noemen… Zeggen dat ouders het zelf kunnen, ze vervolgens zo onzeker maken dat ze aan zichzelf gaan twijfelen, om dan met veel pedagogisch jargon de oplossing te bieden.

Het Verwende Kind Syndroom lezen

Het Verwende Kind Syndroom is onder andere te koop bij bol.com.

Zie ook Kinderfeestje thuis als tegenhanger tegen al die verwennerij

Wat vind jij? Herken jij iets van dit syndroom in de kinderen (of ouders) om je heen? Of zie je het vooral als een overdreven label?