Bijles: hoe komt het dat steeds meer kinderen bijles krijgen?

Ooit was bijles iets voor kinderen die anders echt niet mee konden komen. Maar anno 2019 is er een bloeiende bijles industrie, en is bijles echt niet meer alleen voor de 'zwakke broeders'. Er wordt zelfs gepraat over de zogenoemde Bijlesgeneratie, de generatie kinderen die nu opgroeit en waarvan de meesten bijles krijgen. Ter illustratie:

'De jaaruitgaven van Nederlandse gezinnen aan bijlessen liepen de afgelopen twintig jaar op van zo'n 26 miljoen euro tot maar liefst 186 miljoen euro.' (Bron: De Bijlesgeneratie)

De Bijlesgeneratie van Louise Elffers

Louise Elffers, lector aan de Hogeschool van Amsterdam en universitair docent aan de Universiteit van Amsterdam schreef een boek over de bijlesgeneratie. Het boek heet heel toepasselijk: De bijlesgeneratie. Ze gebruikt daarin termen als de onderwijscompetitie en schaduwonderwijs.

In dit boek zoekt Louise Elffers naar antwoorden op vragen als:

• Waarom reageren ouders zo panisch als hun kind vmbo-advies krijgt?
• Waarom geven ouders steeds meer geld uit aan bijles?

De reden dat ouders panieken over een VMBO-advies

Je opleidingsniveau bepaalt je kansen op de arbeidsmarkt, je inkomen, je maatschappelijke status. Het is boven een belangrijke voorspeller voor onder meer relatie-en gezinsvorming, woonplek, gezondheid, welbevinden etc.

VMBO: een negatieve fuik, waar je niet meer uitkomt

Ouders panieken bij een VMBO advies omdat ze het beste willen voor hun kind. En in onze meritocratische maatschappij is een VMBO advies een soort doodsklap voor de kansen van hun kind.

Dit verklaart vervolgens haar waarom ouders hun kinderen massaal naar bijles sturen. Ze doen er alles aan om te voorkomen dat hun kind een VMBO-advies krijgt.

Het Nederlands onderwijssysteem is stom

Het rottige van het Nederlandse basisschool systeem is dat het kinderen al op erg jonge leeftijd 'sorteert' naar niveau aan de hand van het relatieve vaardigheidsniveau. Dus wil je goed scoren op de citotoets, dan moet je ervoor zorgen dat je in de 'kopgroep' zit. Louise Elffers:

'Wil je kans maken om verder te mogen leren op het hoogste niveau dan dien je ervoor te zorgen dat je bij de kopgroep zot. De schoolloopbaan wordt daardoor een wedstrijd waarin leerlingen steeds harder moeten rennen om bij de kopgroep te kunnen horen.'

Ze vergelijkt het met een voetbalstadion: als grote groep mensen op de tenen gaat staan, dan moeten andere mensen dat ook wel gaan doen, omdat ze anders niets meer kunnen zien. Met andere woorden: je wordt als ouder bijna gedwongen om bijles in te huren, omdat je kind anders niet kan meekomen.

Dus als andere kinderen allemaal bijles krijgen, en het daardoor beter gaan doen op toetsen, dan kan een aanvankelijk goed presterend kind toch gaan achterlopen!

De bijlesgeneratie samenvatting

In De bijlesgeneratie buigt Louise Elffers zich over het verschijnsel dat steeds meer ouders bijles inhuren voor hun kind. Volgens Louise Elffers komt dit door een combinatie van de volgende factoren:

• Ons meritocratische maatschappij: je kunt opklimmen door opleidingen te volgen en diploma's te halen.
• De onderwijscompetitie concentreert zich in Nederland rondom de niveau plaatsing in het voortgezet onderwijs: is het het gevreesde vmbo of wordt het havo of vwo.
• Een hogere opleiding biedt meer kansen.
• Het onderwijssysteem is verkeerd ingericht: het vergelijkt de relatieve prestatie van kinderen in plaats van de absolute. Leerlingen moeten dus niet alleen goed scoren op toetsen, maar ook zo goed mogelijk ten opzichte van andere leerlingen.
• Het vmbo is zo ingericht dat het lastig is om door te stromen naar hogere opleidingen.

Boekpresentatie De bijlesgeneratie

De conclusie over de bijlesgeneratie

Volgens Louise Elffers is niemand gebaat bij de huidige onderwijscompetitie en het schaduwonderwijs. Iedereen wordt steeds gestresster, en moet steeds meer zijn best doen om niet achterop te raken.

Haar belangrijkste oplossing is om het niveau advies van de basisschool minder belangrijk te maken. En het Nederlands onderwijs moet niet langer een strenge poortwachter zijn, die leerlingen de weg verspert. Ook pleit ze voor een flexibeler inrichting voortgezet onderwijs zodat er meer ruimte komt voor leerlingen om zichzelf te ontwikkelen.

Wat ik vond van De Bijlesgeneratie

Als moeder van twee kinderen met een vmbo-opleiding vond ik De Bijlesgeneratie verontrustend. Ik kreeg vooral het zorgelijke gevoel dat ik moeilijker had moeten doen toen mijn oudste dochter en zoon vmbo-advies kregen. Maar ik geloofde de leerkracht dat dit het beste bij ons kind paste. Tsja.

Voor mijn kinderen liep een vmbo-opleiding goed af

En het is voor mijn kinderen ook goed afgelopen. Mijn zoon volgde na de mavo een mbo4-opleiding tot game developer en heeft nu al een paar jaar een baan als programmeur. Mijn oudste dochter haalde na de mavo nog haar havo diploma en is nu bijna klaar met haar hbo-opleiding tot vertaler Engels.

Een happy end dus.

Maar dat is niet het beeld dat in De Bijlesgeneratie wordt geschetst.

Tegelijkertijd bekruipt me toch de gedachte:

'Maar je hoeft toch niet persé mee te doen aan die rat race?'Als iedereen op zijn tenen gaat staan in het stadion, kun je er toch ook voor kiezen om weg te gaan? Om een andere manier te vinden?'

De Bijlesgeneratie is een heel interessant boek voor alle ouders! Het maakt je bewust van het systeem waarin je leeft, en de keuzes die je hebt.

Of niet hebt.

Praktische informatie over De bijlesgeneratie

De Bijlesgeneratie is voor 20,99 te koop bij bol.com